Polonistyka

Gatunek literacki (wg A.Kulawika:  Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego) – pewna liczba reguł kompozycyjnych, stylistycznych, często tematycznych, dotyczących budowy i wyposażenia językowego, a także (czasem) treściowego tekstów literackich.

Gatunki liryczne:

Klasyczna typologia:
-liryka bezpośrednia,
-liryka pośrednia

Liryka bezpośrednia:
bezpośrednie wyznanie podmiotu literackiego wyznającego swoje przeżycia, monolog liryczny wypowiedziany w pierwszej osobie; jest to najbardziej jaskrawa forma ujawniania się podmiotu lirycznego

Możemy tutaj rozróżnić następujące formy
1.Liryka osobista- podmiot liryczny sugeruje, że jest autorem zewnętrznym, podmiotem czynności twórczych.
2.Liryka roli- podmiot liryczny jest postacią historyczną, mitologiczną itp., wypowiedź podmiotu lirycznego ma udawać charakter wypowiedzi owej postaci ( np. Z. Herber Boski Klaudiusz; W. Szymborska Monolog Kasandry). Celem tego typu liryki jest demonstracyjne utożsamianie autora wypowiedzi z podmiotem lirycznym, jednocześnie w stosunku do liryki osobistej jest to rodzaj zdystansowania się autora do problematyki utworu- każe on mówić postaci w jej imieniu, w jej  jakby autoprezentacji.
3.Liryka maski- podmiot liryczny przyjmując postać przedmiotu, rzeczy, zwierzęcia, rośliny itp. wygłasza poglądy, które możemy uważać za poglądy samego poety ( mistrz tej liryki, to Bolesław Leśmian, jej przykład odnajdujemy np.  w utworze Tarcza). Dochodzi tu do antropomorfizacji przedmiotów. Zabiegi takie mają na celu odwołanie się do nieodzowności przedmiotów w naszym życiu, ich często symbolicznej i metafizycznej funkcji, a także pozwalają podmiotowi podobnie jak w l. roli zdystansować się do wypowiedzi i uniknąć zbytniego ekshibicjonizmu.

Liryka pośrednia- typ wypowiedzi lirycznej, która prowadzona jest w trzeciej osobie, o lirycznym charakterze takiej wypowiedzi przesądza emocjonalny stosunek podmiotu do świata przedstawionego, który w taki sposób staje się funkcją podmiotowego przeżycia. Często spotykamy tu narrację liryczną ale nieobciążoną funkcją komunikatywno- poznawczą.
Narracja taka zapewnia dystans do świata, przynajmniej pozornie autonomizując go . Świat przedstawiony dzięki tej autonomizacji jest obiektem nie tyle przeżycia co refleksji. Dlatego też liryka pośrednia ujawnia się w całej pełni w liryce filozoficznej i refleksyjnej, która prowadzi do sformułowania myśli, uogólnienia, morału, nauki, mających charakter emocjonalnie stonowany.